Opracowała: Anna Moskwiak „ZABAWY PRZECIW AGRESJI”- WYCISZANKI, ZABAWIANKI, zabawy przy muzyce Problem agresji dotyka nas wszystkich wszak świat, w którym żyjemy i porozumiewamy się staje się coraz bardziej agresywny. Zainteresowanie agresją wzrasta wraz z jej przenikaniem w codzienne życie społeczeństwa. Wzajemne kontakty, także wśród dzieci w wieku przedszkolnym bywają nasycone różnymi formami przemocy. Widząc ją na co dzień w domu, w telewizji powielają te zachowania jako zachowania wzorcowe. Szkodliwość dla psychiki dziecka oglądanych w telewizji obrazów przemocy jest powszechnie znana. Oglądanie takich obrazów w bajkach dla dzieci oraz w reklamach zwiększa agresywność, ponieważ dziecko wyrabia w sobie przekonanie, że jest to coś powszechnego i normalnego. Bardzo sugestywnie odbiera ono oglądane obrazy, co ułatwia mu przenieść takie zachowania do realnego życia, bez przeżywania poczucia winy. Wielu dzieciom z trudnością przychodzi nawiązywanie i utrzymywanie pozytywnych kontaktów, włączanie się do grupy, wykazywanie zrozumienia, konstruktywne radzenie sobie z problemami i konfliktami. Agresja i radzenie sobie z nią należy do codziennej pracy wychowawców. Każdego dnia stają oni przed problemem odróżniania przejawów społecznie akceptowanej złości od agresji przybierającej formy patologiczne. Agresją jest każde zamierzone działanie, które ma na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu. Dzielimy ją na werbalną i niewerbalną. Najczęściej występującymi w wieku przedszkolnym formami agresji werbalnej są:  przezywanie,  skarżenie,  aroganckie odzywanie się do dorosłych lub rówieśników,  wyśmiewanie. Agresja niewerbalna występuje pod dwoma postaciami: agresji fizycznej i agresji nie fizycznej. Agresja fizyczna to bezpośrednie zadawanie bólu innym osobom. W momencie wybuchu złości dziecko rzuca się z pięściami, bije inne dzieci, gryzie lub drapie. Atak nie zawsze skierowany jest na osobę, która wywołała zachowanie agresywne. Może być tak, że atak złości wyrażony w zachowaniu agresywnym wywołała jakaś osoba dorosła, a dziecko uderzy swojego kolegę, kopnie psa lub podrze rysunek. Ta forma agresji nazywa się agresją z przeniesieniem. Agresja nie fizyczna to bardzo częsta forma agresji, występująca szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym. Jest to przedrzeźnianie, robienie min, pokazywanie języka z zamiarem zrobienia przykrości innemu dziecku. Są one postrzegane przez dzieci jako bardzo raniące. Dorośli są raczej skłonni do lekceważenia tej formy agresji i dziecko, które tłumaczy się, że dlatego uderzyło kolegę, bo ten się do niego wstrętnie wykrzywił, nie jest zrozumiałe przez dorosłego. Słyszy ono często: no to co, że pokazał język, to nie jest powód.... Inaczej oceniają to dzieci, być może dlatego, że w pierwszym okresie życia komunikacja ze światem odbywała się przecież poprzez sygnały niewerbalne: w tym okresie dziecko nie rozumiało słów, rozumiało natomiast uśmiech albo rozgniewaną minę. Wiek przedszkolny jest bliski temu okresowi i pewnie dlatego dzieci są wtedy szczególnie uczulone na sygnały niewerbalne. Niezrozumienie tego przez dorosłych prowadzi do obarczania winą za jawny konflikt to dziecko, które użyło siły fizycznej, aczkolwiek prowokatorem jest dziecko używające niewerbalnej formy agresji. Brak wyczucia przez osobę dorosłą istoty konfliktu między dziećmi prowadzi do niesprawiedliwego traktowania dziecka jawnie odpowiadającego na niewerbalne i nie fizyczne formy agresji. Dlatego nie warto ingerować w konflikty dziecięce, jeśli nie przybierają one szczególnie drastycznej formy, ponieważ dzieci lepiej wiedzą, kto naprawdę zawinił i sprawiedliwiej osądzają. Dzieci w okresie przedszkolnym poprzez zabawy wyrażają swoje potrzeby i uczucia, działają według własnego wyboru, nie obawiając się konsekwencji własnego postępowania, jak również pokonują zakorzenione wzorce złych zachowań i zdobywają umiejętności niezbędne do prospołecznego współżycia. W celu minimalizowania i przezwyciężania złości i agresji u dzieci stosujemy zabawy i ćwiczenia interakcyjne, głównie takie, w których nie ma zwycięstwa i przegranej, nie ma więc w nich miejsca na rywalizację i psychiczne napięcie. Zabawom i ćwiczeniom interakcyjnym można przypisać szczególne cele: - dostrzeganie i wyrażanie agresywnych odczuć - rozpoznawanie elementów wyzwalających w nas złość i agresję - lepsze zrozumienie siebie samego i innych ludzi - opanowanie agresji i wściekłości, a także ich przezwyciężanie - budowanie poczucia wartości samego siebie i silnej tożsamości - nawiązywanie nie agresywnych kontaktów - pokojowe rozwiązywanie konfliktów Opisywane przeze mnie zjawisko agresji znamy z praktyki. Pracując na co dzień w przedszkolu spotykamy się z zachowaniami społecznie nieakceptowanymi. Można zaobserwować agresywne zachowanie wśród dzieci, szczególnie na początku tygodnia po dniach wolnych, spędzonych w domu często głównie przed telewizorem lub komputerem. Dzieci zbyt mało czasu przebywają na świeżym powietrzu, na spacerach, w ruchu. Przychodząc w poniedziałek do przedszkola starają się rozładować energię nie zawsze we właściwy sposób. Obserwując niepokojące nas zachowania dzieci organizujemy często sytuacje edukacyjne, które mają za zadanie rozładować emocje i drzemiącą w dzieciach energię. W tym celu prowadzimy zabawy i ćwiczenia interakcyjne, których przykłady zaprezentuję poniżej. PRZYKŁADOWE ZABAWY 1. Zabawa „Papierowa wojna” Nauczycielka przygotowała stare gazety i rozdała dzieciom. Na sygnał dźwiękowy dzieci zaczęły formować papierowe kule i obrzucać się nimi nawzajem. Papierowa wojna przebiega w kilku wariantach:  dzieci rzucają kulki siedząc, kucając, na stojąco;  wszystkie dzieci muszą rzucać lewą ręką – a leworęczne osoby prawą; Po upływie określonego wcześniej czasu papierowa wojna dobiega końca. Wszyscy uczestnicy formują ze swoich papierowych kulek wielką „piłkę pokoju”. 2. Zabawa „Start rakiety” Nauczycielka wydaje polecenia, które dzieci wykonują:  bębnią palcami po blacie stołu, najpierw cicho i powoli, a potem coraz szybciej i głośniej;  klaskają coraz szybciej i coraz głośniej;  tupią nogami zaczynając cicho i powoli, a potem coraz głośniej i szybciej;  cicho naśladują brzęczenie owadów, przechodzące aż do bardzo głośnego wrzasku; Hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrasta, dzieci wstają gwałtownie ze swoich miejsc, wyrzucają z głośnym wrzaskiem ramiona do góry – rakieta wystartowała. Powoli dzieci znowu siadają na swoich miejscach, ich ruchy stają się spokojniejsze, naśladują bardzo cichutkie brzęczenie owadów, aż ono ucichnie – rakieta znikła za chmurami. 3. Zabawa „Worek wściekłości” Nauczycielka przygotowuje wcześniej worek, w którym znajdują się różne, niewielkie przedmioty np.: ołówek, papier, klocek, piłeczka, zeszyt, patyk, plastelina itp. Każde dziecko wyjmuje sobie jedną rzecz, która kojarzy mu się ze złością lub nieodpowiednim zachowaniem i ma odpowiedzieć na pytanie: Dlaczego wybrał właśnie ten przedmiot?. Dzieci wymieniają również nazwy innych przedmiotów, których nie ma w worku a które, kojarzą im się ze złością. 4. Zabawa „Pomyśl o którymś dziecku” Dzieci siadają w kole na dywanie. Jedno dziecko wyobraża sobie dowolną osobę z grupy i mówi na przykład:” Myślę o dziecku, które bardzo lubi bawić się klockami...,które ma dołeczki w policzkach jak się uśmiecha...,które bawi się z wszystkimi...”. Pozostałe dzieci próbują odgadnąć, kim jest ta opisywana osoba. Kto zgadnie jako pierwszy, określa następnego uczestnika. Odgadywanie osób ma różny stopień trudności, w zależności od tego, jak dane dziecko zostało opisane. 5. Zabawa „Lalka złości” Dzieci wybierają wspólnie lalkę lub pluszowego zwierzaka, której w chwilach złości, zdenerwowania każą zrobić i powiedzieć takie rzeczy, do których same nigdy by się nie przyznały. ”Lalka złości” może stać się również zastępczym obiektem na którym dzieci odreagowują nagromadzoną złość. 6. Zabawa „Nadepnąć na odcisk” Dzieci ustawiają się parami i chwytają się za ręce. Nauczycielka rozkłada pomiędzy dziećmi na podłodze kartkę z bloku „odcisk” .Każde dziecko próbuje teraz przeciągnąć swojego partnera tak na swoją stronę, aby musiał on „nadepnąć na odcisk” .Zabawa ta jest lubiana przez dzieci i można ją w każdej chwili przeprowadzić. 7. Zabawa „Wyżej – więcej – dalej” Nauczycielka przygotowuje listę pytań dotyczącą każdego dziecka, aby było ono potraktowane przez grupę pozytywnie. Dzieci siedzą w kole, nauczycielka prezentuje listę pytań np.: „Kto jest najwyższym dzieckiem? Kto potrafi najszybciej ułożyć puzzle? Kto potrafi zbudować najwyższą wieżę z klocków? Dzieci oklaskami nagradzają uczestników charakteryzującymi się wymienianymi cechami lub umiejętnościami. 8. Zabawa „Kostka uczuć” Nauczycielka przygotowuje kostkę, na której nakleja kartki z narysowanymi twarzami oznaczającymi złość, smutek, radość, szczęście, strach i zdziwienie. Następnie wspólnie z dziećmi ogląda kostkę i zachęca dzieci do tego, by nazwały uczucia wyrażone na poszczególnych twarzach i wyraziły je poprzez odpowiednią mimikę. Dzieci kolejno rzucają kostką, zakrywają przed innymi dziećmi twarz z wyrażonym uczuciem, a następnie przedstawiają je swoim wyrazem twarzy. Gdy dzieci zgadną, kostką zrzuca następne dziecko. 9. Zabawa „Burza uczuć” Dzieci wraz z nauczycielką oglądają 6 karteczek z uczuciami, które pokazują słońce, chmury, mżawkę, silny deszcz, grzmot i błyskawicę i opowiadają o swoich doświadczeniach z pogodą. Następnie nauczycielka pokazuje dzieciom karteczki i zaprasza do zabawy mówiąc, że chce przeprowadzić je przez burzę. Dzieci starają się poruszać odpowiednio do pokazanej na kartce pogody: słońce – spacer, mżawka – kurczenie się, grzmot – tupanie, huczenie głosem, błyskawice – bieg, ślizganie się. Zabawa kończy się, gdy dzieci znów powoli spacerują w słońcu. Zabawie może towarzyszyć muzyka, która jest podkładem do różnych faz pogodowych. 10. „Mowa ciała” Każdy uczestnik dostaje karteczkę z nazwa stanu emocjonalnego (np.: wystraszony, obrażony, delikatny, smutny, wesoły, wściekły). Jego zadaniem jest pokazać ta emocje. Po każdej demonstracji dzieci próbują odgadnąć, jakie uczucie zostało wyrażone. Na koniec rozmawiamy o tym, jak można rozpoznać różne stany emocjonalne; które uczucia są łatwe, a które trudne do pokazania. Jakie uczucia mogą nam się pomylić? 11. „Dziko wściekły” Dzieci przeobrażają się w dzikie zwierzęta. Naśladują ich zachowania - glosy i ruchy. Prychają, szczerzą zęby, biegają w koło, pełzają i syczą jak wąż, tupią nogami, trąbiąc jak słonie, wyją jak wilki. Zagrażają sobie nawzajem. Nie wolno jednak rzeczywiście atakować innych zwierząt. Jedynie grozimy im gestami i zachowaniem. Po pewnym czasie wszyscy zbierają się na sygnał prowadzącego na pokojowej konferencji zwierząt. 12. „Walka kogutów” Dzieci dobierają się parami i stają naprzeciwko siebie. Krzyżują ramiona na piersiach, stają na jednej nodze i popychając się próbują wytrącić przeciwnika z równowagi. Nie wolno przy tym opuszczać rąk w dół i bezpośrednio się nimi posługiwać. Celem jest to, aby samemu jak najdłużej pozostać w pozycji stojącej i nie być zmuszonym postawić drugiej nogi na ziemi. Jak dzieci czują się po takiej walce ? czy mogły rozładować panujące między nimi napięcie? 13. „Ręka nie musi bić” Wiele dzieci wykorzystuje swoje ręce przede wszystkim do bicia, szczypania i popychania. Dzięki temu ćwiczeniu doświadczają one tego, że rękoma można również nawiązywać przyjazne kontakty z innymi ludźmi. Wszyscy siedzą w kole i zamykają oczy. Prowadzący mówi, co każdy ma robić: „Siedzisz bardzo wygodnie, obie stopy opierają się pewnie o podłogę. Skoncentruj się na oddechu. Poczuj, jak on przychodzi i odchodzi, przychodzi i odchodzi, przychodzi i odchodzi... Wydychasz cały swój niepokój i napięcie. Stajesz się spokojny, coraz spokojniejszy... Oddychasz głęboko i równomiernie...Czujesz się bardzo dobrze...połóż teraz twoją prawą rękę na lewej, dotykając do niej grzbietem dłoni. Poczuj, jak twoja prawa ręka czuje się, leżąc na twojej lewej ręce. Pogłaskaj delikatnie lewym palcem wskazującym twoją prawą dłoń, najpierw po kciuku, potem po palcu serdecznym i po małym palcu, a potem z powrotem po wewnętrznej stronie dłoni. Teraz głaskasz delikatnie wewnętrzną stronę twojej ręki. Czujesz tam pagórki i doliny, rowki i zaokrąglenia. Do czego potrzebujesz tej dłoni? Co możesz nią zrobić, kiedy ona jest taka miękka i odprężona jak teraz?” W tym momencie kończymy ćwiczenie albo zamieniamy dłonie. Zabawę można też przeprowadzić |w parach: „Co twoja dłoń może zrobić z dłonią drugiego dziecka? Co może ona uczynić, abyście się oboje dobrze czuli?” Najpierw uczestnicy powinni dobrać się samodzielnie parami, tak by utworzyły je lubiące się osoby. Dopiero, gdy wszyscy przyzwyczaja się do charakteru tego ćwiczenia, tworzymy przypadkowe pary. Następnie przeprowadzamy końcową rozmowę. Jak dzieci czuły się w trakcie tego ćwiczenia i po jego zakończeniu? Do czego wykorzystują one codziennie swoje ręce? 14. „Podawanie przedmiotu” Celem zabawy jest rozluźnienie, zmniejszenie napięć, wprowadzenie radosnego nastroju w grupie. W zabawie wykorzystujemy zabawkę pluszową lub worek do ćwiczeń. Dzieci stoją w kole zwrócone do siebie twarzami. Prowadzący podaje przedmiot, który dzieci podają sobie w taki sposób, jakby ten przedmiot był: - bardzo ciężki, - gorący, - delikatny (kruchy), - cuchnący (śmierdzący), - lekki. Po każdej rundce prowadzący zmienia polecenie. 15. „Wszyscy słuchają mojej komendy” Każde dziecko chciałoby znaleźć się w centrum uwagi pozostałych. Doskonałą możliwość do zrealizowania tego pragnienia może stworzyć prosta zabawa: wszystkie dzieci siedzą albo stoją w kole, tylko jedna osoba znajduje się pośrodku. Demonstruje ona gesty i dźwięki, które muszą być naśladowane przez resztę uczestników. Zdarza się, że dzieci odkrywają w trakcie tej zabawy zupełnie nieoczekiwane cechy u osoby, na którą do tej pory nie zwracały uwagi. Być może jest ona o wiele bardziej pomysłowa, wysportowana, wesoła niż wszyscy myśleli? Dziecko stojące pośrodku, ma do wykonania swojego zadania określony czas. Może też zamienić się z tym uczestnikiem, który jego zdaniem najlepiej potrafił je naśladować. 16. „Znaki agresji” Dzieci siedzą przy stole. Przed każdym z nich leży duża kartka papieru i mazak. Każdy maluje jakiś symbol swojego bardzo osobistego, silnie przeżywanego rodzaju agresji. Następnie krótko objaśniają go np.  zygzakowate, czerwone błyskawice, ponieważ moja złość przychodzi bardzo szybko i gwałtownie i prędko przemija;  góry i ciemne chmury na horyzoncie, ponieważ moja wściekłość gromadzi się przez długi czas, psuje mi nastrój, a pozostali nie zauważają, że jestem zły;  ognista kula, ponieważ moja wściekłość jest bardzo gwałtowna i wszystko niszczy. Można zaproponować dzieciom, aby w trakcie malowania zamknęły oczy i w ten sposób mogły się lepiej skoncentrować na swoich najbardziej utajonych odczuciach. Następnie, gdy grupa jest gotowa, należy przeznaczyć trochę czasu na porównywanie poszczególnych symboli i omówienie ich. 17. „Atak na zamek” Dzieci tworzą „zamek" - zamknięte koło. Jedno dziecko próbuje wydostać się z tego koła na zewnątrz albo wedrzeć się do środka. Do przeprowadzenia tej zabawy możemy podzielić grupę na dwie części np. chłopców i dziewczynki. Dziewczynki próbują dostać się do zamku. Następnie zmieniają się rolami. Dziewczynki tworzą „zamek" a chłopcy nie używając przemocy, atakują go. Jak czuły się dzieci w poszczególnych rolach? Czy zachowywały się w różny sposób? Jeżeli tak, jak można wyjaśnić ich postępowanie. Czy rzeczywiście za każdym razem, fizyczna siła była zaletą? RYMOWANKI- WYCISZANKI Wstanie i podskoki – skaczemy jak piłeczki, pajacyki itd.; Czapka skupienia, czapka ciszy wg uznania (nauczyciel mówi, a dzieci udają że zakładają czapki na głowy); Wkręcanie żarówek (dzieci wyciągają ręce do góry, obracają nimi naśladując wkręcanie żarówek); Wyciąganie rąk do góry i klaskanie (1,2,3); Dzwoneczek np. nauczyciel używa dzwonka, gdy dzieci zachowują się głośno Robimy kółeczko okrągłe jajeczko tupiemy (dzieci tupią) klaszczemy (klaszczą) siadamy (siadają na dywanie) słuchamy (palec na buzię kładą ) Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Zapraszamy do kółeczka, tam krąży piłeczka. dzisiaj dobry humor mamy- ja się przywitamy? Dzień dobry, Dzień dobry. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Zróbmy duże kółko razem tak nikogo tutaj niech nie będzie brak cieszymy się, że jest dużo nas klaszcz, klaszcz witamy Was. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Stoimy ramię przy ramieniu Możemy być wielcy w oka mgnieniu Możemy być całkiem mali Lecz nigdy nie będziemy sami! Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Lewą rączkę kładę na serduszko prawą Tobie daję lewą robie nakładeczkę kółeczko powstaje. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Puk, puk – kto tam? Czy to może hipopotam? Nie to my, dzieci, słońce dla nas świeci? To nasz zegar, czas nas goni! Na zajęcia przyszła pora więc już dłużej nie zwlekajmy, tylko w kręgu zasiadajmy. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Wszyscy są witam was zajęcia już zacząć czas jestem Ja jesteś Ty Raz, dwa, trzy. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Już powitania nadszedł czas, więc w kole tu stoimy podamy sobie ręce wraz i dzień dobry mówimy. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# ,,Puszczam tę iskierkę w krąg niech wróci do mych rąk” (wszyscy stoją w kole i trzymają się za ręce, nauczyciel puszcza iskierkę, która krąży po kole) Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# W kole wszyscy tu stoimy każdy czyjąś rękę trzyma i dzień dobry już mówimy tak zabawa się zaczyna. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Stańmy w kole złączmy ręce i zatańczmy jak najszybciej tańczysz Ty tańczę Ja dookoła raz i dwa tańczysz Ty tańczę Ja A orkiestra gra. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Chodźcie wszyscy tu do koła (gest przywołania) Zabawimy się wesoło (młynek rękami) Witamy dziś wszystkich Was (ukłon) Na zabawę nadszedł czas (ręce do góry) Jedna noga, druga noga (wysunięcie nogi w przód) Jedna ręka, druga ręka (wysunięcie ręki przed siebie) Cały tułów oraz głowa (poruszanie tułowiem i głową) Witamy Was (ukłon). Jak miło o poranku, uśmiechniętą zrobić minkę i powitać Was jak miło o poranku, razem śpiewać, klaskać w ręce! Do radości i zabawy nie potrzeba nam nic więcej. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Na powitanie niech każdy stanie i po ukłonie zaklaszcze w dłonie jak jesteś z nami, to zaczynamy na powitanie wesoły taniec. raz, dwa, trzy Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Gdy się dzieci chcą przywitać, to dzień dobry mówią wszystkim, uśmiech miły posyłają, prawą rączką pomachają. Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Dzień dobry wszyscy się witamy Dzień dobry humor mamy Dzień dobry słonko jasno świeci Dzień dobry witam wszystkie dzieci Źródło: Anita Michałowska https://blizejprzedszkola.pl/temat-50,981,techniki-dyscyplinujace# Miłe przedszkolaki, ogłaszam zebranie, Gdy doliczę do dziesięciu, Wszyscy siedzą na dywanie. 1, 2, 3… Siedzi sobie pani (imię nauczycielki) na dywanie i tak sobie myśli, żeby wszystkie dzieci do mnie teraz przyszły. Zabawy paluszkowe Kluczyk – wyciągamy kluczyk i zamykamy buzię; Modelowanie głosem - ,,Cicho – głośno” – mówienie jak najciszej i przechodzenie do mówienia normalnego; Zabawy z pokazywaniem części ciała np. głowa, ramiona, kolan; Rączki są do klaskania, Rączki są do głaskania, Nóżki są do tupania, A paluszek jest od tego, żeby go położyć na buzię. Rączki w górę wyciągamy w koło obracamy na kolana zakładamy. Siedzimy sobie w tej ciszy I nikt tu nas nie słyszy. Poruszamy rączkami poruszamy paluszkami teraz się zmęczyliśmy niczym nie poruszamy siedzimy na podłodze, bo odpocząć musimy. Nóżki w kokardkę zakładamy nikomu na dywanie już nie przeszkadzamy. Świeci słonko – deszczyk pada (Dzieci unoszą ręce w górę wspinając się na palce i naśladują świecenie słońca, opuszczają ręce w dół jednocześnie poruszając palcami opadają do przysiadu i pokazują uderzenia palcami o podłogę) Rączki w górę wyciągamy i owoce zrywamy. (dzieci wybierają jakie owoce zbieramy z drzewa Każda rączka pięć paluszków ma paluszki składamy wszystkimi klaskamy raz i dwa, raz i dwa. Prawa rączka, lewa rączka pięć paluszków ma paluszki witamy głośno przeliczamy, ty i ja, ty i ja. Kółko małe (rysuję w powietrzu palcem), kółko duże (rysuję w powietrzu palcem), palec idzie już na buzię (kładziemy paluszek na buzi). Zamknij oczy, zamknij uszy, Teraz nikt się już nie ruszy. Otwórz oczka, siądź cichutko, I uśmiechnij się milutko. Nauczyciel: Chcę powiedzieć kilka słów! Dzieci: My słuchamy, a Ty mów! https://panimonia.pl/2016/09/12/wyciszanki-uspokajanki-i-wierszyki-koncentrujace-uwage/ https://tuptuptup.org.pl/30-pomyslow-na-zaprowadzenie-ciszy-w-grupie/ Paluszek do góry, paluszek na dół, paluszek na brodę, paluszek na ucho, paluszek na czoło, paluszek na policzek, paluszek na buzię… Ciiiiii” . Mówiąc dzieciom “paluszek na buzię” czy “paluszek na dół” nauczycielki wymyślają różne części ciała lub miejsca/ przedmioty. Dzieci zaczynają się koncentrować, żeby wskazać paluszkiem to samo miejsce, co nauczycielka i cisza sama nastaje. https://tuptuptup.org.pl/30-pomyslow-na-zaprowadzenie-ciszy-w-grupie/ ZABAWY PRZY MUZYCE: Płyta Cd „Kapelusz pełen nut” BP: • „Marsz maluchów” • „Moje rączki gdzieś zniknęły” • „Zamknij dłonie” Płyta Cd „Rymowanki- zapraszani”BP: • „Tworzymy koło” • „Witaj nowy dniu” • „Umyjemy łapki” • „Smacznego” • „Budujemy ciszę” • „Sprzątająca piosenka” Terapia muzyką i ruchem A. Chartanowicz cz.2: • „Bum bum kolor” • „Żółwik, beczka i piąteczka” • „Rozładowaniec” • „Emocjonowaniec” • „Wytrzęsiwaniec” • „Wałkowaniec” • „Orkiestra na nibyinstrumentach” • „Nakręcane zabawki” • „Klepanie na powitanie” Terapia muzyką i ruchem A. Chartanowicz cz. 3”: • „Kołowrotek” • „Czary mary pary” • „Wyżywaniec” • „Tupaniec” • „Tak i nie” • „Koło kółeczko” • „Drwal” • „Zbieramy skarby” • „Wyżymaniec” • „Pociąg” • „Rozpychaniec” • „Ciach, ciach” • „Słoniątko” • „Hałas i cisza” • „Rozgrzewka motyla” • „Czuciowiec” • „Rosyjski butelkowiec